دارغاز+ به گویش آملی
« دارغاز »
عبداله قهقائی
ویرایش: حامد رمضانی
آمل ِ اداره كشاورزی که ديمه شيمی ده مه، سركشی. بينجه گر ره گتمی شه زمينه كل هاكنه، او دَوِنّه تا کرم مرم بميره. اون روز پنشمه بيه بوردمی سرخه رو. كار تموم بَیّه، داشتمي امومی، برسيمی محمودآباد، بئوتمی بوريم ماهی بوينيم. زمسّون بيه. اتّا گته ماهی آزاد بديمی، بپرسيمی: «چنّه؟» يارو بئوته: «فروشی نيه!» همتی اشيمی، اتّا تهرونی زنا بمو مل هدا بپرسيه: «آقا...اين ماهی چند؟» يارو بئوته: «4500 تمن.» تهرونی هايته، هدا پاك هاكرده، بَورده. ماهي روش اَما ره هارشيه بفهمسّه اَمه حقوق ماهی 6500 تمن به اين ماهي نخينه. بوردمی تماشا. گته ماهی سفيد بيه 150 تمن. گته اورنج 80تمن، گته كفال 30 تمن، مرغابی 40 تمن، پرلا اتّا 15 تمن، چارتایی (كشتل)4 تا 30 تمن.
همينجوری دَیمی اشيمی و شه سر شيشم کشیمی که يكدفه بديمی اونورتر اتا كوفا سيو غاز سر به سر دچيه. تا اونوخت اينجوری غاز ندی بيمی، جلوتر بوردمی بديمی، اِهه، كل شعبونه كه سمزن هسه و اِمو اداره وه ره سم دامی شيه مردم خنه سمپاشی، الان زمسّونه دره سيو غاز روشنه. داد زو: «روسی غاز... روسی غاز اتّا سی تمن.» تا من و مه رفقه بديه، بمو سلام بَكِرده و بورده اون كوفا غاز ِ دله پش پشو هاكرده، دِو تا گت غاز كه هر كدوم دِو ـ سه كيلو بيه در بيارده امه سه، بئوته: «مندس جان! من شمه رو شرمندومه... وِنه بَورين!» اما گمی ناخامی، وه گنه ونه بَورين. شمه سره درد نيارم. نفری اتّا هادا اما ره و نفری 28 تمن امه جا هايته.
راه دكتمی بوريم آمل، برسيمی گالش پل، اتّا نونوائی برگی داشته، بئوتمی هِرسيم اَتی نون برگي هايريم. صف دله ديمی مه رفق اتّا پير مردی گالش پلی جا بپرسيه: «مشدی! روسي غاز چيتيه؟» مردی بئوته: «اما روسی سيكا بشنوسّمی، روسی غاز نشنوسّمی.» وه ره بووردمی ماشين دله، بديه، بئوته: «اِ! وه شه دارغازه كا، بخرينی؟ چی سه؟»
بمومی نونوائی جلو. همينجور حرف زومي، بديمي اَتّی مردی گنه: «دارغاز همون اولی ِغرابه.» من از وچـِگی وختی پاسنگ كا كردمی اولی ِغرابه بشنوس بيمه و ترسيمه ونه جا. پاسنگ كا وختی هر كی بَورده بو، اونتا كه بباخته ی سه جريمه گيته. اولی ِغراب، اَتا از اون جريمه ها بيه. اِتی بيه كه برنده اتا سنگه اشته شه دِو تا دس دله، شه انگيسه در حالت چنگلی بَيتن قرار دا و بازنده وسّه تِن شه دسه ونه دِو تا دسه دله بَوره و سنگه در بياره. برنده هم نامردی نكرده؛ اِتی چنگلی گيته كه آدم دس خون اِمو.
گت گت مردم صف دله همديگه ره اشينه، اَما ره اشينه كچيك كچيك خَـنّه كردنه. نونه هايتمی و هر کدوم با شه دارغاز بوردمی شه خِنه. خِشالی بَكِرد، دارغازه در بياردمی. آقا، شمه چش روز بد نَوينه! مِه زنا با اينكه خدا وَركی خله خار زنا و مهربون هسّه تا دارغازه بديه بئوته: «وه چيه بخری؟» اسا مِره داينی؟! شروع هاكردمه اله وا، وله وا تعريف هاكردن كه اَنّه خاره، اَنّه خشمزوئه... خلاصه اين بنده خدا هارشيه، براي اولين کش در زندگی بئوته : «عبداله، من وه ره دس نزمه، بَیر دم هاده. راسّی چَنه بخری؟» مِره گنی، همينجوری بئوتمه دَه تمن. بئوته: «دم هاده، قال قضيه ره بَكِّن.» اسا مگه من شه تَركی ِ سر جِراِمه؟! بئوتمه: «ته كار نار. من دِرس كِمّه. خاسّی بَخِر، خاسّی نَخِر.»
شروع هاكردمه ونه پَر هاكردنه. لامصّب ونه گت گت پر مگه بكنّی بونه! بوردمه مقراض بياردمه ونه گته پَره مقراض هاكردمه . گته لوه ره او دكردمه بشتمه گاز سر تا جوش بمو. غازه بشتمه او دله و دربياردمه تا ونه پره بوجم. مگه سَر كِنّه؟ دِباره و سه باره تا نيم ساعت جوش او دله دَيّه. در بياردمه پر هاکنم، اون سرمای زمّسون دله بوردمه ايوون. به هزار بد بختی پَر هاكردمه. پتنيكه بَوردمه سره پيش، روشن هاكردمه تا دارغازه بَل هادم. آخر سر نا خار بَل هدا بَيّه نا هچ چی. دارغاز شه كم سيو بیه، ونه پَر هم بسوته. اِتی مه دس و باله سيو هاکرده مه دس بَیّه کوره چی ِ دس. به بدبختی دس و غازه بشوردمه. اسا ونه بتيمه چاك هدامه، ونه ريه روده ره در بكردمه، بوردمه ونه چِنِگه در بيارم، بديمه اَتا گته هسّه. در بياردمه پاره هاكردمه، بديمه ونه دله دِو تا تلاجی 10-15 سانتی و دِو تا ماهی كله و اَتی ماهی هَسِّكا پيلـِكا و اتا وگ نصفه نيمه در بمو. آقا، ايهانه در بياردمه. اين دارغاز سه کيلویی بَيّه كمتر از يك كيلو. اينا ره مه زنا بديه، مگه لوه دنه من وه ره بـِلـِم ونه دله بَپجه؟ خلاصه به گردن دكتی اتا لوه بيتمه وه ره بشتمه دله و نمك و فلفل و زرديجه بزومه و او دكردمه بشتمه مطبخ ِ گاز ِ بالا. نيم ساعت نگذشته گـَنّه به در بمو دِشت ِ خِنه ره سر هيته. مه زنا بئوته: «بَیر در بَور! اگه نا با لوه دم دمه ديا!» ناچار بيمه لوه و گاز پتنيكه بَوردمه ايوون سر. اسا ديگه شو بَيّه، دِو ساعت دره جوش خينه، گـَنّه به دِشتِ اَمه ايوون و خنه و سره پيشه بن هايته ولی هلا چنگال ونه گوشت دله فرو نشونه. لامصّب آهن جورسفت بيه. بالاخره مِره وادار هاكردنه چراغ والور بيرم بـِلم سره پيش وسط و لوه ره بلم ونه سر، او مشت هاکنم تا صب يواش يواش بَپجه. نصفه شو بوردمه دِو سه کش او دكردمه.
صب پِرسامه بوردمه سره پيش، بديمه اَمه همساینون كوچه دله در شوننه شه دماغه بييتنه و همينجور مَخ مَخی گِنِنه: «مثل اينكه اينجاهار ملاره بامشي دم هدانه.» منم شه رو نياردمه. تا ظهر ِ گدر سر دَيّه. اسا، همساینون گِنِنه : «ملاره بامشی اَنّه به نكنّه كا، حتمن ملاره سگ اينجاهار كته!» ونه اتا تیکه گوشته كارد جا خاسّمه بَورينم، لامصب اِتی رسن كه خاره ، اِتی سيم بكسل سفت بيه.
چه شمه سره درد بيارم؟ نماشون گدر اتا كمه دنّون بكشيمه، بديمه واقعا هم نشنه بخردن! اِتی كه به كرده، نتونسّمه سطل آشغال دله دم هادم. سه لا اوچين دَپـِتمه، ای گن كرده. بالاخره بَوردمه كشتارگاه نزيكی چن تا ول سگ دَينه، دم هدامه وشون پلي و فرار هاكردمه.
ولا ياد بكردمه بئوئم اولين جوش که بزومه، بديمه به كِنّه ونه دله دِو سه تا پياز دم هدامه، بديمه نبونه... سير بشتمه نَيّه... دارچوب دكردمه، اَی به كرده. چن تا برگ بو بشتمه تازه اينجوری بَيّه. راسش مه رفق بديه ونه زنا مخالفه و شه هم اَنّه دس پا دار نَيّه، همون اول دم هدا و شه جانه خلاص هاكرده.
آقا که ته باشی، زمسون تموم بَيّه و بهار بمو و كل شعبون بمو اداره سم دمال. هم مِره خَنّه گيته هم خاسّمه دونم چی سه اما ره بروته؟ بپرسيمه: «عمو شعبون چه اما ره بروتی؟» بئوته: «هيشكی نخريه، بئوتمه لااقل دِو تا شما ره بروشم.» از اون به بعد كل شعبون هر وخت اِمو اداره سم خاسّه، اول عمو اسرافيل (اَمه آبدارچی) ره پرسيه : «قهقائی ِ آقات تله يا نا؟» اگه بدی بو نا، تَل نيه، لب لبِ خَنّه كرده، اِمو سم گيته شيه...
+ نوشته شده در چهارشنبه بیست و چهارم شهریور ۱۳۹۵ ساعت 15:57 توسط ع.قهقائی
|
